Casper van Dongen op 22 December 2014

Ervaringen van een predikant met de Bijbel in Gewone Taal

Op 2 oktober 2014 kocht ik, als liefhebber van exegese en nieuwsgierig naar de nieuwste bijbelvertaling, de net verschenen Bijbel in Gewone Taal. Ik begon er in te lezen en wist de dagen daarna niet meer van ophouden. Waarom?

Niet omdat de boodschap voor mij nieuw zou zijn. Als 67-jarige heb ik bijna 65 jaar ‘bijbelervaring’ (ik reken de eerste kinderbijbels zeker ook mee!) De Bijbel kwam mij – afkomstig uit een vrijzinnig gezin – meertalig tegemoet. Naast uiteraard Nederlands (de NBG-vertaling 1951) was dat ook Frans, uit de vertaling Louis Segond, omdat mijn ouders zowel naar de Nederlandse Hervormde als naar de Waalse Kerk gingen.

Tijdens mijn studie theologie kwam ik in aanraking met de United Bible Societies, de overkoepelende organisatie van alle landelijke bijbelgenootschappen. Met een aantal UBS-mensen organiseerden we her en der in Europa zomerconferenties voor jongeren rond het werkwoord ‘bijbelen’. Bijbelgenootschappen zijn niet gebonden aan een denominatie, dus we ‘bijbelden’ breed-oecumenisch. En het lukte ook Oost-Europese jongeren te trekken, in de roerige jaren rond 1968. De autoriteiten daar vonden ‘bijbelen’ kennelijk niet verdacht genoeg: ze stonden de door ons uitgenodigde studenten toe naar het westen te reizen.

In 1970 vertegenwoordigde ik de Europese jongeren bij een grote conferentie van de bijbelgenootschappen en de Wereldraad van Kerken, met delegaties uit de hele wereld. De meeste indruk maakte op mij toen het gezamenlijk bidden van het ‘Onze Vader’ in meer dan 50 talen: het liep steeds soepel, en we kwamen telkens allemaal tegelijk uit bij ‘Amen’!

Het ‘opdat zij allen één zijn’ is voor mij sindsdien een meertalige (dus oecumenische) opdracht, en sentimenten rond één bepaalde bijbelvertaling – dat die ‘zaligmakend’ zou zijn – vind ik nog steeds benauwend.

Ik heb mij aangewend op maandag in mijn studeerkamer hardop de bijbelgedeeltes te lezen van de komende zondag, uit de vertaling die dan gelezen zal worden. Zo hoor ik het primair als ‘gewoon’ gemeentelid. Daarbij maak ik aantekeningen, en pas de dagen daarna ga ik vanuit het Hebreeuws of Grieks exegetiseren en leg ik er soms een andere vertaling of taal naast. Die eerste maandag-indruk is heel belangrijk: immers dát hoort de gemeente. Raakt het me of raakt het me niet? Is de eerste indruk begrijpelijk Nederlands? Hoe zou een buitenstaander het horen?

Toen ik op 2 oktober de Bijbel in Gewone Taal kocht, deed ik precies hetzelfde: ik ging hardop lezen – met een zekere theologische scepsis, dat wel! Maar al hardop lezend wist ik niet meer van ophouden: de taal, het Nederlands, raakte me directer dan iedere andere bijbelvertaling tot nu toe (in het Nederlands, Frans, Engels of Duits). En ik bedoel dan niet een specifieke tekst. Al dóórlezend – later niet meer hardop – bleef de Bijbel in Gewone Taal me in de breedte, en ook diepte, boeien. Ik las of hoorde sommige dingen zelfs verrassend nieuw. M’n theologische scepsis bleef aanvankelijk: ‘Is de brontaal wel recht gedaan?’ Ik denk het wel. In ieder geval is de tekst zo knap doeltaalgericht, dat het de lezer blijft boeien door de directheid, zonder dat het kinderachtig wordt. Dat is een enorme aanwinst voor seculier en kerkelijk Nederland en Vlaanderen.

Ds J.C. (Casper) van Dongen, emeritus-predikant van de PKN en ouderenwerker in de Protestantse Gemeente Leiden-Zuidwest. Lees ook het artikel dat hij schreef over Johannes 1 voor het Leidse Kerkblad.

Deel deze pagina op: