‘Zie je die jongeman daar? Dat is de dominee! Hij is zo gewoon gebleven, niet normaal meer!’ Aldus een oudere met dementie tegen een andere mevrouw, na afloop van een sfeerviering in het verpleeghuis. Het zijn de mooie en komische momenten in mijn werk als geestelijk verzorger in verschillende verpleeghuizen in Den Haag. Ik ervaar het als compliment: zo gewoon gebleven.

Het is belangrijk in het contact met mensen met dementie: gewoon blijven, jezelf zijn, zonder opsmuk of maniertjes. Mensen met dementie zijn gevoelig voor sfeer en prikken zo door de buitenkant heen. Het vraagt om een authentieke benadering.

Zo vieren we onze kerkdiensten ook. In een vertrouwde omgeving, gewoon in de gezamenlijke huiskamer, zijn we samen. We zingen bekende liederen en bidden samen. De groep is bewust niet te groot, zodat we elkaar nabij zijn. We roepen een vertrouwde en herkenbare sfeer op. Daarom heten het sfeervieringen. Tegelijk is het interactief: bewoners kunnen reageren, bijvoorbeeld wanneer we uit de Bijbel lezen. Zo lazen we met elkaar het bijbelverhaal over Maria, die van de engel Gabriël te horen krijgt dat ze zwanger zal worden terwijl ze nog nooit gemeenschap heeft gehad met haar man Jozef. Een mevrouw merkte op: ‘Dan heeft ze zeker een ander gehad!’

Ik heb een tijd gezocht naar een goede bijbeluitgave om te gebruiken voor deze sfeervieringen. Soms maakte ik gebruik van kinderbijbels, maar die zijn voor deze mensen vaak te kinderachtig. Andere uitgaven, zoals de NBG-vertaling uit 1951, hebben wel herkenbare elementen, maar zijn vaak weer te moeilijk. Zelfs De Nieuwe Bijbelvertaling is lastig voor hen.

Daarom: mijn complimenten voor de Bijbel in Gewone Taal! Want die is inderdaad toegankelijk. De korte en begrijpelijke zinnen zijn ideaal om te gebruiken in het contact met mensen met dementie. Het maakt de Bijbel toegankelijk voor hen, zonder kinderachtig of onherkenbaar te worden.

Sommige mensen denken dat het lezen uit de Bijbel voor mensen met dementie geen zin meer heeft: ‘Ze begrijpen er toch niets van.’ Ik zou ze sowieso al ongelijk geven, maar met deze vertaling al helemaal: onderschat nooit wat mensen met dementie beleven en zeker niet met een heldere vertaling als deze. Ik heb geleerd om steeds meer te vertrouwen op de blijvende openheid voor woorden uit de Bijbel. Dat voelt soms gek, bijvoorbeeld als je een gedeelte leest en iemand reageert niet. Maar de woorden die je dan leest, klinken op zo’n moment net zo goed voor jezelf. Zoals wanneer Jezus zegt: ‘Wees niet bang. Vertrouw op God, en vertrouw op mij.’ Duidelijke, herkenbare taal, voor mensen met dementie én voor mij. Mijn complimenten voor deze Bijbel, want: hij is zo gewoon gebleven.

Tim van Iersel is werkzaam als geestelijk verzorger en ethicus in verschillende verpleeghuizen in Den Haag.