Een tijdje geleden gaf ik een workshop voor predikanten en voorgangers over de Bijbel in Gewone Taal. Ik sloot af met het voorlezen van Efeziërs 3:14-19 uit de Bijbel in Gewone Taal, een tekst die nog niet officieel beschikbaar was.

Toen ik even later nog stond na te praten, zag ik hoe iemand de tekst van mijn voordracht pakte en er snel mee wegliep. Een dominee ging er vandoor met mijn papieren! Hij maakte een kopietje van de bladzij met de tekst uit Efeziërs 3, en gaf me de papieren daarna terug. ‘Morgen trouwen hier twee mensen die deze tekst hebben gekozen’, zei hij me. ‘En ik wil die tekst in de BGT. Die ga ik gebruiken.’

Wat is er zo bijzonder aan deze tekst in de Bijbel in Gewone Taal? Allereerst de begrijpelijkheid. In de Bijbel in Gewone Taal klinkt het anders dan in andere vertalingen. De woorden zijn bekend. De zinnen zijn overzichtelijk.
Maar er speelt meer mee om een tekst toegankelijk te maken. De lezer moet kunnen begrijpen wat er ‘gebeurt’ in de tekst. In de Bijbel in Gewone Taal wordt dat meteen duidelijk. Het staat al in het kopje boven de tekst: Paulus bidt voor de kerk van Efeze.

Dat is anders in veel andere vertalingen. Daar moet je er als lezer eigenlijk naar raden. Alleen een goede verstaander kan het uit de tekst afleiden. Bijvoorbeeld uit de woorden ‘ik buig mijn knieën’ in vers 14. De Bijbel in Gewone Taal kiest voor duidelijkheid. Deze vertaling zegt het heel direct. Vers 14: ‘ik kniel en bid ….’, vers 16 ‘Daarom bid ik’, etc. Waarom? Omdat zo de essentie van de tekst op de lezer wordt overgebracht. Dat is een belangrijk doel van de Bijbel in Gewone Taal. Ervoor zorgen dat de kern van de tekst goed overkomt op de lezer van nu.

De kracht van de boodschap zit natuurlijk in de tekst zélf. De vertaling moet ervoor zorgen dat die boodschap tot zijn recht komt. Dat kan op verschillende manieren. En één van die manieren is: gewone taal. Gewone taal is een prachtig instrument om de kracht van de boodschap tot uiting te brengen.

Hoe vertaal je de Bijbel in gewone taal? Door terug te gaan naar de brontekst. Het begint met een vertaler die de Griekse tekst goed kent. Die maakt een eerste versie, zo begrijpelijk mogelijk. Met alles wat daarbij komt kijken (studie, aantekeningen, alternatieven) ben je wel een dag met zo’n passage bezig. Dan komt de tweede vertaler, een neerlandicus. Die zorgt ervoor dat de tekst voldoet aan de regels van gewone taal. Werken in dit teamverband is heel belangrijk. Want het moet een vertaling zijn die én betrouwbaar is én direct begrijpelijk.
Zo is de Bijbel in Gewone Taal gemaakt, door een groep van twaalf vertalers van het Nederlands Bijbelgenootschap. Met grote zorg en deskundigheid. Én met liefde voor de Bijbel. Want het allerbelangrijkste is dat boodschap helder en duidelijk doorklinkt in de teksten.

Over vertaalkeuzes valt altijd te discussiëren. Dat is ook goed, want het laat zien dat ieder woord telt. Maar het belangrijkste is dat de teksten worden gelezen, gehoord en hun weg vinden naar de harten van mensen.
Het was mij als vertaler uitdrukkelijk verboden om teksten uit de Bijbel in Gewone Taal zomaar beschikbaar te stellen. Maar je begrijpt dat ik die dominee niet de kopie uit zijn handen heb getrokken. Ik vind het juist prachtig dat deze mooie tekst al is gebruikt, voordat die officieel beschikbaar was!

Nieuwsgierig naar deze nieuwe vertaling? Beleef de ontknoping op 1 oktober mee op Facebook.

Matthijs de Jong, werkzaam als bijbelwetenschapper bij het Nederlands Bijbelgenootschap en één van de vertalers van de Bijbel in Gewone Taal.

Dit is de tekst:

Paulus bidt voor de kerk van Efeze
14 Ik kniel en bid tot God, de Vader. 15 God heerst over alle engelen in de hemel en over alle volken op aarde. 16 Gods macht is groot. Daarom bid ik dat God jullie diep van binnen kracht wil geven door zijn Geest. 17 Ik bid dat hij jullie geloof zo groot maakt dat Christus altijd in jullie aanwezig is. En ik bid dat God door de liefde van Christus de kerk sterk wil maken en wil laten groeien. 18 Ik bid dat hij jullie en alle andere christenen wil leren hoe groot en diep die liefde is. 19 Dan zullen jullie begrijpen dat die liefde groter is dan een mens zich kan voorstellen. Ja, ik bid dat God zelf volledig in jullie aanwezig wil zijn.

Efeziërs 3:14-19, Bijbel in Gewone Taal