Matthijs de Jong op 3 Februari 2015

De ziel in de psalmen

De Bijbel in Gewone Taal heeft al voor veel verrassingen gezorgd. Veelgehoorde reactie: ‘Het klinkt fris, als nieuw. Het komt direct binnen.’ Maar ook de vraag: ‘Waar is dit of dat woord gebleven?’ Een opvallend verschil met andere vertalingen is, dat je in de psalmen geen ‘ziel’ meer tegenkomt. De uitroep ‘Prijs de HEER, mijn ziel’ (Psalm 103:1, Nieuwe Bijbelvertaling), vind je zo niet meer in de Bijbel in Gewone Taal.

Waarom is de ziel uit de psalmen verdwenen? Niet omdat het woord te moeilijk is. Het woord ziel komt twintig keer voor in de Bijbel in Gewone Taal, in de uitdrukkingen ‘met hart en ziel’, ‘met je hele hart en je hele ziel’ en een paar keer als combinatie ‘lichaam en ziel’.

Waarom is de ziel uit de psalmen verdwenen? Niet omdat de Bijbel in Gewone Taal de psalmen van hun poëtische laag berooft. Er wordt wel beweerd: ‘De vertalers van de BGT beseffen niet dat de taal van de Bijbel “tweede taal” is.’ Een misverstand. Tweede taal is de taal van emoties, van beelden en verbeelding. De vertalers beseften dat juist heel goed. Ze laten, met elementaire taalmiddelen, die “tweede taal” juist heel direct klinken. Kun je in begrijpelijke taal mooie en ongewone dingen zeggen? Dingen die tot de verbeelding spreken? Nou en of! Het punt is dus niet dat de BGT geen beeldspraak gebruikt. Het punt is dat de BGT, inclusief beeldspraak en andere poëtische middelen, begrijpelijk wil zijn voor een breed lezerspubliek. En dus wordt de taal zo gebruikt dat iedereen het kan volgen.

Vergelijk de NBV met de BGT:

	Nieuwe Bijbelvertaling	Bijbel in Gewone Taal
Psalm 13:3	‘mijn ziel wordt gekweld door zorgen’	‘mijn hart is vol zorgen’
Psalm 30:13	‘Mijn ziel zal voor u zingen.	‘ik zal voor u zingen met heel mijn hart’
Psalm 42:3	‘Mijn ziel dorst naar God, naar de levende God’	‘Met heel mijn hart verlang ik naar u, u bent de God die leven geeft.’
Psalm 62:2	‘Alleen bij God vindt mijn ziel haar rust’	‘Alleen bij God krijg ik rust’
Psalm 146:1	‘Loof de HEER, mijn ziel.’	‘Ik juich voor de Heer vanuit het diepst van mijn hart.’
Psalm 131:2	‘ik ben stil geworden, ik heb mijn ziel tot rust gebracht.	‘ik ben rustig en stil, ik voel me veilig bij u,’ (Lees hier een blog over psalm 131)

Het blijft beeldende taal in de BGT, het blijven bijzondere uitspraken. Maar de taalmiddelen zijn basaal. Zo komt het óver op de lezer, op iedere gewone lezer.

Waarom is de ziel uit de psalmen verdwenen? Omdat in ons gewone spreken niemand ooit zijn eigen ziel toespreekt. Het Hebreeuws gebruikt het woord als aanduiding voor ‘ik’, ‘mij’, ‘ik met alles wat in mij is’, ‘ik met heel mijn hart’. Dat kun je gewoon zo zeggen, precies zoals nu in de BGT gebeurt.

Zo wordt de poëzie toegankelijker. Meer lezers kunnen het begrijpen en er iets bij voelen. Dit is in een notendop de BGT: eenvoudig van vorm, makkelijk te vatten, waardoor de ervaring vaak directer en intenser wordt.

Matthijs de Jong werkt als bijbelwetenschapper bij het Nederlands Bijbelgenootschap. Hij is één van de vertalers van de Bijbel in Gewone Taal.

Reageer

De komst van de Bijbel in Gewone Taal is mogelijk gemaakt dankzij de steun van leden en donateurs van het NBG. Het NBG vertaalt & verspreidt de Bijbel sinds 1814.