Alweer een nieuwe bijbelvertaling?
Alweer een nieuwe bijbelvertaling! Voor het gevoelen van velen is De Nieuwe Bijbelvertaling nog maar net verschenen (NBV 2004), of de Bijbel in Gewone Taal heeft afgelopen oktober het licht gezien (BGT 2014).
Eerlijk gezegd was ik aanvankelijk uiterst kritisch over deze vertaling. Hoezo moet het mensen zo gemakkelijk mogelijk gemaakt worden om de Bijbel te kunnen lezen? Mag het ons dan geen moeite meer kosten om vertrouwd te raken met dat boek? Is zo’n vertaling niet alleen maar koren op de molen van de luiheid die in onze dagen breed vertoond wordt?
Inmiddels ben ik helemaal om en zie ik de Bijbel in Gewone Taal als een uitgave die voluit staat in de traditie van de Reformatie die zich er destijds al sterk voor heeft gemaakt om gewone mensen rechtstreeks toegang te geven tot de heilige boeken van God. Grotere kennis van allerlei talen blijft aanbevolen voor wie zich echt wil verdiepen in die heilige boeken, maar hoe meer mensen de taal niet als barrière hoeven te ervaren om zelf de Bijbel te lezen, hoe beter het is!
Niveau 2
Wie van mooi taalgebruik houdt, moet niet bij deze vertaling zijn. Het rijke palet van ons Nederlands met zijn minstens 250.000 woorden (plus nog tienduizenden samenstellingen) is in deze uitgave versmald tot slechts ruim 4000. Een zeer bewuste keuze: er is aangesloten op de basiskennis van onze taal op niveau 2. (Niveau 1 is dat van bijna analfabeet, De Nieuwe Bijbelvertaling zit op niveau 4 en de heel taalvaardige mensen onder ons halen niveau 5.)
Afgeslankt woordgebruik
Een uitermate afgeslankt woordgebruik dus, dat ook nog eens op veel plaatsen prachtige beeldspraak heeft vervangen door meteen man en paard te noemen. Want beeldspraak verstaan vraagt een hoog niveau aan taalvaardigheid.
In Prediker 12 bijvoorbeeld zijn het de soldaten niet meer die kromgebogen voortgaan, maar gewoon je benen, en ook niet de maalsters die langzaamaan verdwijnen, maar je tanden die uit je mond vallen.
Naast de afgeslankte woordenschat en het weglaten van mooie beeldspraak, wordt dat wat voor een ingewijde lezer bekend verondersteld mag worden in de Bijbel in Gewone Taal even met een paar woorden uitgelegd. Ook wordt de vrijheid genomen om zinnen te herschikken binnen de ruimte van een perikoop. Dat zijn zo een aantal van de vertaalprincipes die de Bijbel in Gewone Taal heeft gehanteerd. Maar die werden ingezet om te komen tot een vertaling die de Bijbel in de handen wil geven van een ieder die dit boek zelf lezen wil. En mij dunkt is dat doel bereikt!
Laagdrempelig
Nu houd ik persoonlijk van mooi taalgebruik. En ik blijf vinden dat we best een beetje ons best mogen doen om vertrouwd te raken met de Bijbel. Maar dat neemt niet weg dat ik helemaal om ben wat deze Bijbel in Gewone Taal betreft: God zij dank een vertaling die nog laagdrempeliger is dan De Nieuwe Bijbelvertaling, zodat nog meer mensen de Bijbel kunnen lezen zonder over de gebezigde taal alleen al te hoeven struikelen. Zonder taalbarrière komt een lezer zelfs eerder toe aan dat wat de Bijbel echt te beoogt: jouw leven in verbinding brengen met God.
Lily A. Burggraaff is predikant van de Protestantse Kerk in Zwolle. Dit blog is eerder verschenen in het kerkblad.
Deel deze pagina op:3 reacties
Reageer
De komst van de Bijbel in Gewone Taal is mogelijk gemaakt dankzij de steun van leden en donateurs van het NBG. Het NBG vertaalt & verspreidt de Bijbel sinds 1814.
Het boek leest prettig maar waar blijft het woord GENADE? We leven toch uit genade. Dit woord ken toch iedereen?
Bedankt voor uw reactie. In de Bijbel in Gewone Taal komt ‘genade’ niet voor. Dat is om twee redenen: Ten eerste: Het woord ‘genade’ is vooral een bijbelwoord. In het gewone taalgebruik komt het weinig voor. Het wordt soms wel gebruikt als uitroep (Genade!) als kinderen op het schoolplein vechten, maar dan wordt het gebruikt in een andere betekenis (medelijden hebben). In de Bijbel betekent ‘genade’ iets anders: ‘gunst’ of ‘goedgunstigheid’. De beste manier om dat in gewoon Nederlands uit te drukken is met het woord ‘goedheid’ of de zin ‘goed zijn voor iemand’.
Ten tweede: Het woord charis was een heel gewoon en bekend woord in het Grieks. Het is daarom juist goed als dit belangrijke bijbelse begrip wordt vertaald met een woord dat ook in het Nederlands algemeen bekend is. En dus is het goed dat de Bijbel in Gewone Taal kiest voor ‘goedheid’ en ‘goed zijn voor iemand’.
Ik heb de reactie van Dr. J. van Dorp gelezen over het woord bier in de Bijbel. Zeer interessant onderzoek en geeft een goed inzicht in de gewoonten uit die tijd. Toch wil ik een opmerking maken naar aanleiding van de uitleg bij Prediker 11 vers 2 (Werp uw brood uit op het water, want gij zult het vinden na vele dagen. Verdeel het in zevenen, ja, in achten, want gij weet niet, welk kwaad er op de aarde zijn zal). Vers 2 wijst dan op het consumeren van bier als sociale activiteit: men moet het delen met zijn vrienden, zodat zij in kwade dagen hulp kunnen bieden. Volgens Homan adviseert de auteur van het bijbelboek om van het leven te genieten zolang het kan. En daar zou dan niet alleen wijn bij horen (zie Prediker 2:3 en 9:7), maar ook bier.
Ik wil graag een andere denkrichting meegeven. Het verdelen in zevenen is een advies aan mens en gezin om te zorgen dat er iedere dag iets te eten is. Er het reserveren van een achtste deel duid op het aanleggen van een reservevoorraad om ook te eten te hebben als er even niets is, er gevlucht moet worden of een oogst mislukt enz. Wat in die tijd erg veel voorkwam. Met andere woorden een advies om zelfredzaam te zijn. Hoewel er niets mis is met een (alcoholvrij) drankje tijdens sociale activiteiten lijkt mij dit inzicht beter aansluiten bij de geest van het evangelie.